Τρίτη 30 Αυγούστου 2016

Ινδικές πένες: Indus και Jaipur

Από καιρό ήθελα να αγοράσω μια ινδική πένα με εύκαμπτη (flexible) μύτη από το Fountain Pen Revolution. Μετά το review του Steven Brown είχα βάλει στο μάτι μια Guru που είναι και οικονομική, αλλά τα διάφανα μοντέλα που μου αρέσουν περισσότερο είναι από καιρό εξαντλημένα. Στράφηκα προς τις ακριβότερες και πιο στιβαρές, όπως τις έβλεπα στο site, Indus και Jaipur, αλλά κι αυτές ήταν εξαντλημένες, τουλάχιστον στα χρώματα που με ενδιέφεραν, ιδίως αυτές που είναι εντελώς διάφανες και βλέπεις τα "σώψυχά" τους και το χρώμα του μελανιού που περιέχουν.
Μ' αυτές τις σκέψεις με βρήκε το email που έφτασε ένα πρωί με αποστολέα το Fountain Pen Revolution:
"Jaipur pens are back in stock and get a free Indus with every one".
Άδραξα την ευκαιρία και έβαλα την παραγγελία αμέσως. Δυο εβδομάδες αργότερα ο ταχυδρόμος έφερε το δέμα. Οι εντυπώσεις ανάμεικτες.
Μαζί με τις δύο πένες της προσφοράς είχα παραγγείλει και δύο έξτρα εύκαμπτες μύτες και ένα feed από εβονίτη, κατάλληλο για τις εύκαμπτες μύτες που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες τροφοδοσίας σε μελάνι. Με το που άνοιξα τον φάκελο, αμέσως παρατήρησα ότι το feed ήταν σπασμένο. Δυσάρεστο συναίσθημα, αλλά "μικρό το κακό, θα το αντιμετωπίσουμε", είπα. "Ας προχωρήσουμε στο κυρίως πιάτο, στις πένες", σκέφτηκα. Και πραγματικά αποζημιώθηκα. Ανοίγοντας το περιτύλιγμα, αποκαλύφθηκαν δύο όμορφες ινδές από διαφανές πλαστικό, ακριβώς όπως τις περίμενα. Αισθητική της Ινδίας, η μια με χρυσαφένια μεταλλικά μέρη (Indus) και η άλλη με ασημένια (Jaipur). Και οι δύο με εύκαμπτες μύτες, όπως τις ήθελα. Μόνο dessous η χαρακτηριστική και όχι ιδιαίτερα ευχάριστη μυρωδιά του ινδικού πλαστικού, που έχει επισημανθεί από τους ειδικούς και σε άλλες πένες που κατασκευάζονται στην Ινδία (πχ οι πολύ καλές αμερικάνικες Noodler's). Η Indus με πλαστικό feed και η Jaipur με εβονίτη.
Χωρίς χρονοτριβή τις γέμισα και τις δύο με μελάνι Diamine Ancient Copper. Το γέμισμα είναι ιδιαίτερα απλή διαδικασία, καθώς και οι δύο γεμίζουν με έμβολο αναρρόφησης μελάνης από μελανοδοχείο (piston filler). Αμέσως άρχισα τις δοκιμές.
Την Indus την συμπάθησα από την πρώτη στιγμή, αλλά φαίνεται τα αισθήματα δεν ήταν αμοιβαία. Καμία πένα ούτε απ' την Ανατολή ούτε από τη Δύση δεν με παίδεψε τόσο πολύ. Φινετσάτη με το χρυσαφί της φινίρισμα έκατσε πολύ καλά στο χέρι μου. Αλλά και η μύτη της μόλις ξεκίνησα να γράφω, μου φάνηκε πιο λεία από της Jaipur και περισσότερο εύκαμπτη. Κι εκεί που πήρα φόρα και άρχισα τη βαριά καλλιγραφία τύπου Copperplate, αρχίσανε τα όργανα. Σκάει η πρώτη κηλίδα μελάνης πάνω στην καλογραμμένη μου σελίδα. "Αρχή είναι ακόμη, θα στρώσει", είπα από μέσα μου. Αμ δε όμως ... Δεν άργησε και η δεύτερη και η τρίτη. Γέμισα το σημειωματάριό μου κηλίδες από μελάνι. Την άφησα προβληματισμένος και έπιασα την Jaipur.
Αυτή πιο μεγάλη, στιβαρή και σταθερή, αλλά και με λίγο πιο τραχιά μύτη, ήρθε να ισορροπήσει την κατάσταση. Για όση ώρα την χρησιμοποίησα δεν δημιούργησε κανένα πρόβλημα. Απεναντίας, η εύκαμπτη μύτη της και ο τροφοδότης της (feed) από εβονίτη τα κατάφεραν περίφημα ακόμη και στο πολύ γρήγορο γράψιμο. 
Ανεβάζω δύο φωτογραφίες με τις δύο νέες μου πένες. Η πρώτη (Indus Demo Clear) έχει μόλις γράψει τη λέξη "συντετριμμένος" και η δεύτερη (Jaipur Demo Clear) τη λέξη "παρευδοκίμησις".

(Μετά το email που έστειλα στον Kevin να τον ενημερώσω για το σπασμένο feed μου απάντησε ευγενέστατα ότι λυπάται και ότι θα ταχυδρομούσε αμέσως ένα καινούργιο. Πράγματι έτσι έγινε, μόνο που δεν μου έστειλε ένα αλλά ... δύο. Άψογο after sale service. Όσο για την Indus μετά από αρκετό tuning λειτούργησε άψογα, με άλλη όμως μύτη, μία επιχρυσωμένη servex medium που είχε την καλοσύνη να μου στείλει δώρο μαζί με μια παραγγελία ο φίλος mehandiratta. Πολύ ξηγημένοι οι ινδοί. Happy End).

Κυριακή 28 Αυγούστου 2016

Vladimir Radibratovic: Calligraphy is inside us

Nash Chovek (Vladimir Radibratovic) ILLUSTRATOR, CALLIGRAPHER, GRAPHIC DESIGNER Over a period of twenty years, Nash has won five times the prestigious EVGE award for best illustration of the year in Greece and two Golden Ermis Awards for best advertising campaign. Nash's work covers illustrations for magazines, illustrations and graphic design for advertising campaigns, illustration and graphic design for product packaging and development of commercial and custom fonts. In this video discuss about calligraphy in Greece. "I have a complain for today' s greeks", he says, "because they forgot what is calligraphy".

O Βλάντιμιρ Ραντιμπράτοβιτς είναι μισός Σέρβος, μισός Κροάτης. Ήρθε στην Ελλάδα το 1991, θέλοντας να αποφύγει τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία. Έχει σπουδάσει Αρχιτεκτονική και Ζωγραφική στο Βελιγράδι και προτού φτάσει στην Ελλάδα εργαζόταν ως εικονογράφος, έχοντας προλάβει να φιλοτεχνήσει 11 εξώφυλλα πολιτικών περιοδικών στη χώρα του. Στη νέα του πατρίδα ασχολήθηκε από την πρώτη στιγμή με την εικογράφηση, σε περιοδικά και εφημερίδες, αλλά και στο χώρο της διαφήμισης. Παράλληλα αφιερώθηκε στην καλλιγραφία και το σχεδιασμό γραμματοσειρών. Έχει κερδίσει πέντε φορές το βραβείο ΕΒΓΕ (Ελληνικά Βραβεία Γραφιστικής και Εικονογράφησης), ενώ έχει λάβει έξι επαίνους. Ζει στην Αθήνα με τη γυναίκα του Μίνα και τους δυο γιους του, Ιβάν-Ορέστη και Μπόρις-Μύρωνα. Αγαπάει την Ελλάδα για όλα τα θετικά της –στα αρνητικά κλείνει τα μάτια και ονειρεύεται ένα καλύτερο αύριο.

Πηγή : Andro.gr [ http://www.andro.gr/author/radibratovic/ ]
 O Βλάντιμιρ Ραντιμπράτοβιτς είναι μισός Σέρβος, μισός Κροάτης. Ήρθε στην Ελλάδα το 1991, θέλοντας να αποφύγει τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία. Έχει σπουδάσει Αρχιτεκτονική και Ζωγραφική στο Βελιγράδι και προτού φτάσει στην Ελλάδα εργαζόταν ως εικονογράφος, έχοντας προλάβει να φιλοτεχνήσει 11 εξώφυλλα πολιτικών περιοδικών στη χώρα του. Στη νέα του πατρίδα ασχολήθηκε από την πρώτη στιγμή με την εικογράφηση, σε περιοδικά και εφημερίδες, αλλά και στο χώρο της διαφήμισης. Παράλληλα αφιερώθηκε στην καλλιγραφία και το σχεδιασμό γραμματοσειρών. Έχει κερδίσει πέντε φορές το βραβείο ΕΒΓΕ (Ελληνικά Βραβεία Γραφιστικής και Εικονογράφησης), ενώ έχει λάβει έξι επαίνους. Στη συνέντευξη που παρατίθεται μιλάει για την ελληνική καλλιγραφία, διατυπώνει το παράπονο ότι στην Ελλάδα έχουμε λησμονήσει την πλούσια παράδοσή μας στην καλαίσθητη γραφή (στο 4:40) και δίνει συμβουλές προς νέους καλλιγράφους.


O Βλάντιμιρ Ραντιμπράτοβιτς είναι μισός Σέρβος, μισός Κροάτης. Ήρθε στην Ελλάδα το 1991, θέλοντας να αποφύγει τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία. Έχει σπουδάσει Αρχιτεκτονική και Ζωγραφική στο Βελιγράδι και προτού φτάσει στην Ελλάδα εργαζόταν ως εικονογράφος, έχοντας προλάβει να φιλοτεχνήσει 11 εξώφυλλα πολιτικών περιοδικών στη χώρα του. Στη νέα του πατρίδα ασχολήθηκε από την πρώτη στιγμή με την εικογράφηση, σε περιοδικά και εφημερίδες, αλλά και στο χώρο της διαφήμισης. Παράλληλα αφιερώθηκε στην καλλιγραφία και το σχεδιασμό γραμματοσειρών. Έχει κερδίσει πέντε φορές το βραβείο ΕΒΓΕ (Ελληνικά Βραβεία Γραφιστικής και Εικονογράφησης), ενώ έχει λάβει έξι επαίνους. Ζει στην Αθήνα με τη γυναίκα του Μίνα και τους δυο γιους του, Ιβάν-Ορέστη και Μπόρις-Μύρωνα. Αγαπάει την Ελλάδα για όλα τα θετικά της –στα αρνητικά κλείνει τα μάτια και ονειρεύεται ένα καλύτερο αύριο.

Πηγή : Andro.gr [ http://www.andro.gr/author/radibratovic/ ]
V. Radibratovic: "H καλλιγραφία είναι μέσα μας”/”Calligraphy is inside us” from Fotis Samaridis on Vimeo.

Ελληνική Καλλιγραφία

Είναι πράγματι απογοητευτική η ένδεια του ελληνόφωνου διαδικτύου σε υλικό και πηγές για την ελληνική καλλιγραφία, ιδίως αν συγκριθεί με τον πλούτο των αντίστοιχων αγγλόφωνων ιστοτόπων. Καθένας που ψάχνει υλικό για οποιοδήποτε θεωρητικό ή πρακτικό ζήτημα θα πρέπει να συμβιβαστεί με την ιδέα ότι θα χρεαστεί να επιστρατεύσει τη γλωσσομάθειά του αν θέλει να έχει πρόσβαση σε άφθονες και αξιόλογες πηγές για το πεδίο των ενδιαφερόντων του. Καλά, θα μου πείτε, αυτό ισχύει για όλους τους τομείς της τέχνης και της επιστήμης, η καλλιγραφία θα μας πειράξει; 
Δεν είναι όμως ακριβώς έτσι. Δεν μιλάμε εδώ για ένα αντικείμενο από αυτά που παραδοσιακά η Ελλάδα θεωρείται ότι υστερεί και είναι "ετερόφωτη". Έστω για εκείνους τους τομείς της γνώσης, που σύμφωνα με τον Κοραή η Ελλάδα έδωσε τα φώτα της στη Δύση, αλλά τα σκοτεινά χρόνια της τουρκοκρατίας έμεινε πίσω και πρέπει να γίνει η "μετακένωσις", η αντίστροφη πορεία μεταφοράς της παιδείας από την αναπτυγμένη Δύση προς την ελεύθερη πλέον πατρίδα. Αντιθέτως, αναφερόμαστε σε ένα αντικείμενο που κατέχει εξέχουσα θέση στον ελληνικό πολιτισμό, από τις αρχαίες επιγραφές, τους χειρόγραφους παπύρους και τις περγαμηνές, την απαράμιλλης τέχνης βυζαντινή καλλιγραφία, μέχρι και τα εντυπωσιακά καλλιγραφικά αριστουργήματα της σύγχρονης εποχής. Και ας μην σπεύσει κανείς να ισχυριστεί ότι συμβαίνει ό,τι και με τα υπόλοιπα στοιχεία της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς που έχουν περιέλθει σε αφάνεια. Γιατί η καλλιγραφία υπήρχε σταθερά σε όλα τα προγράμματα σπουδών του ελληνικού σχολείου μέχρι αρκετά πρόσφατα, για να μην πω ότι σε μερικά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια την συνεχίζουν ακόμη.
Είναι βέβαιο πώς κάτι άλλο συμβαίνει. Η εκτίμησή μου είναι ότι η πορεία της ελληνικής παιδείας τις τελευταίες δεκαετίες, μεταξύ των άλλων μορφωτικών αγαθών που εξοβέλισε από το σύστημα αναφοράς της, εξόρισε από τα σχολεία και την καλαίσθητη γραφή. Κι αυτό το έκανε αρχικά στο όνομα της απλούστευσης της ύλης, να γίνουν όλα πιο εύκολα, πιο "βατά". Το αίτημα της καλαίσθητης γραφής αντικαταστάθηκε από το πρόταγμα της ευκολίας στην εκμάθησή της. Νομίζω ήταν η ίδια αλλαγή προτεραιοτήτων και στόχων της ελληνικής παιδείας που οδήγησε και στην κατάργηση του πολυτονικού συστήματος το 1982. Η καλλιγραφική επισεσυρμένη γραφή, αυτή που θαυμάζουμε όταν παράγεται από τη γραφίδα ηλικιωμένων κυρίως ανθρώπων, θεωρήθηκε δυσανάγνωστη, δύσκολη, στριφνή και παλιομοδίτικη. Τι όμως επελέγη για να την αντικαταστήσει; Στη θέση του πολυτονικού συστήματος, ήρθε έστω το νέο μονοτονικό σύστημα, δουλεμένο ήδη από δεκαετίες από σημαντικούς έλληνες λόγιους και επιστήμονες, που το είχαν υπερασπιστεί με πάθος και συνέπεια, και mutatis mutandis πειστικά επιχειρήματα. Στη θέση της καλλιγραφίας όμως; Μήπως αντικαταστάθηκε από κάποιο άλλο σύστημα, κάποιο μοντέλο γραφής απλούστερο και άρτιο αισθητικά, που θα εξομάλυνε τις δυσκολίες της καλλιγραφίας και θα έδινε προτεραιότητα στην ουσία της μάθησης; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι πρόδηλα αρνητική. Δεν υπήρξε κανένα πρότυπο, κανένα μοντέλο μάθησης της γραφής που να εγγυάται ότι τα παιδιά θα μαθαίνουν να γράφουν καλαίσθητα και ευανάγνωστα.
Σελίδα τετραδίου Καλλιγραφίας μαθητή του 1934.

Αντίθετα, η εμπειρία των τελευταίων ετών δεικνύει ότι η μετάβαση από μια παραδοσιακή εμμονή στην "καλλιγραφία" (να σημειώσω εδώ πως ήταν επηρεασμένη κυρίως από την γαλλική καλλιγραφία, τόσο στη μορφή όσο και στη μέθοδο της διδασκαλίας της) στην απλούστερη γραφή έγινε με αυτοσχεδιαστική λογική, χωρίς σχεδιασμό, αμέθοδα και άγαρμπα.
Μ' αυτά και μ' αυτά φτάσαμε στο σημείο σχεδόν να αδιαφορούμε για τον γραφικό χαρακτήρα των παιδιών, να μη μας καίγεται καρφί για τις κραυγαλέα κακές πρακτικές που αναπτύσσουν στη γραφή τους. Γράμματα ακαλαίσθητα, ασύμμετρα, χωρίς στοιχειώδη ομοιογένεια και κυρίως δυσανάγνωστα, ανίκανα να επικοινωνήσουν τη σκέψη και τις ιδέες των παιδιών. Και δυστυχώς δεν μιλάμε για εξαιρέσεις αλλά για ενδημικό φαινόμενο, που τείνει να καταστεί καθεστώς στο ελληνικό σχολείο. Περιττό να προσθέσω ότι τη χαριστική βολή τη δίνει η ραγδαία εξάπλωση της χρήσης των νέων μέσων, του ηλεκρονικού υπολογιστή, του tablet και του κινητού, που θέτουν πλέον σε κίνδυνο όχι μόνο την ποιότητα της γραφής αλλά και την ίδια την επιβίωσή της, τουλάχιστον όπως την γνωρίζαμε οι προηγούμενες γενιές.
Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο η ανακάλυψη εκ νέου της ελληνικής καλλιγραφίας μοιάζει σαν ανάγκη επιτακτική της ελληνικής παιδείας. Να ξαναανακαλύψουμε την ελληνική γραφή. Από τα "λυγρά σήματα" του Ομήρου και τα Καδμήια γράμματα μέχρι τα πιο πρόσφατα χειρόγραφα των μεγάλων ποιητών μας. Από τα προπολεμικά εγχειρίδια καλλιγραφίας μέχρι τα περίτεχνα βυζαντινά μας χειρόγραφα. Από τον Σιναϊτικό Κώδικα στα ανορθόγραφα χειρόγραφα του Σολωμού (τα τελευταία για τη δύναμη της ελληνικής γραφής. όχι φυσικά ως πρότυπο της ελληνικής καλλιγραφίας!). Να γράψουμε ελληνικά με τον ελληνικό τρόπο της μεγάλης γραπτής μας παράδοσης. Όχι ως μανιέρα, γραφικότητα και συντηρητισμό, αλλά βάζοντας την ελληνική γραφή στο βάθρο που της αξίζει, ως φορέα πανανθρώπινων πολιτιστικών αξιών, συνώνυμη της ελληνικής παιδείας που συνεχίζει το ταξίδι της στους αιώνες.


Κυριακή 7 Αυγούστου 2016

Κυριακάτικοι στίχοι




Απόσπασμα από τα τελευταία σχεδιάσματα του Κώστα Ουράνη, γραμμένο με TWSBI Eco με nib "Champion First quality Iridium Tipped Japan". Δεν ξέρω πολλά γι' αυτά τα εξαιρετικά εύκαμπτα nibs. Μου το έστειλε ως δώρο ο mehandiratta μαζί με μια παρτίδα ambitious nibs που είχα παραγγείλει. Ταίριαξε με την πρώτη στη TWSBI. Το μελάνι είναι Diamine Ancient Copper, απλωμένο σε σημειωματάριο Leichtturm1917.




Σάββατο 6 Αυγούστου 2016

Τα παντογράμματα



Η ενασχόληση με τη γραφή στις διάφορες εκδηλώσεις της, είτε ως καλλιγραφία με το χέρι είτε ως τυπογραφία, παραδοσιακή η ψηφιακή, σε φέρνει αργά ή γρήγορα σ' επαφή με κάποιες περίεργες και καμιά φορά ακατάληπτες φράσεις, που επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά για λόγους που θα εξηγήσω παρακάτω. Μιλάω για τα παντογράμματα (pangrams), μικρές και σύντομες φράσεις που περιέχουν όλα τα γράμματα του αλφαβήτου της γλώσσας στην οποία είναι γραμμένα.

 Το πώς ανακάλυψα προσωπικά τα παντογράμματα νομίζω έχει ένα ενδιαφέρον. Καθώς αναζητούσα στο διαδίκτυο πληροφοριακό υλικό για τις πένες και τα μελάνια, έπεσα πάνω σ' έναν τύπο από την Ολλανδία, ονόματι Stephen Brown.  Ο Sbrebrown, όπως συντομογραφεί το όνομά του, είναι φανατικός λάτρης της πένας και διατηρεί μια πολύ χρήσιμη ιστοσελίδα με πληθώρα πληροφοριών για το χόμπυ του, καθώς και πολλούς συνδέσμους σε βίντεο που έχει γυρίσει ο ίδιος, στα οποία παρουσιάζει τις πένες, τις δοκιμάζει και, όπως χαρακτηριστικά λέει ο ίδιος, καταγράφει "τι του αρέσει" σε κάθε πένα και "τι δεν του αρέσει". Στην τελευταία ενότητα κάθε βίντεο χρησιμοποιεί την υπό δοκιμή πένα και δίνει ένα "δείγμα γραφής", με την απολύτως κυριολεκτική εδώ σημασία του όρου, προκειμένου οι θεατές να σχηματίσουν πληρέστερη εικόνα.
Παρατήρησα λοιπόν ότι σε αυτά τα δείγματα γραφής επανερχόταν διαρκώς η ίδια φράση: The quick brown fox jumps over the lazy dog. Καθώς δεν θυμόμουν να είχα ξαναδεί κάπου αυτή τη φράση, στην αρχή αφελώς πίστεψα ότι ήταν μια προσωπική του ιδιοτροπία, ότι είναι κάτι σαν το προσωπικό του motto. Καθώς όμως προχωρούσαν οι αναζητήσεις μου σχετικά με την καλλιγραφία, ξανασυνάντησα την συγκεκριμένη φράση και σε δείγματα γραμματοσειρών για τον υπολογιστή. Τότε υποψιάστηκα ότι η ζωηρή καφετιά αλεπού δεν ήταν προσωπική επινόηση τιυ Stephen, αλλά κάτι το ιδιαίτερο θα 'πρεπε να είχε, αφού όλοι την θυμούνται και την προτιμάνε όταν θέλουν να δειγματίσουν τα όργανα γραφής ή τα γράμματά τους. Και η ανακάλυψη που ακολούθησε μ' έκανε να αισθανθώ το μέγεθος της αρχικής μου αφέλειας: η συγκεκριμένη φράση περιείχε και τα 26 γράμματα του αγγλικού αλφαβήτου! Να γιατί την προτιμούσαν οι σχεδιαστές των γραμματοσειρών και ο φίλος μου ο Stephen. Γιατί τους έδινε τη δυνατότητα σε μια λιγόλογη πρόταση να παρουσιάσουν όλα τα γράμματα του αλφαβήτου, όχι γραμμικά και ανιαρά (abcd...), αλλά σε μια λειτουργική πρόταση που βγάζει κάποιο νόημα.

Τότε ήταν που αναρωτήθηκα αν υπάρχει μια αντίστοιχη φράση στα ελληνικά. Ωραία θα ήταν, σκέφτηκα, να δοκιμάζω και τις πένες της προσωπικής μου συλλογής με μια ελληνική φράση που να περιέχει όλα τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου. Κι επειδή εκείνη τη στιγμή δεν είχα πρόσβαση στο διαδίκτυο για να την αναζητήσω, έκανα μια σκέψη εκ προοιμίου καταδικασμένη: να μεταφράσω την αγγλική πρόταση στα ελληνικά: "Η γρήγορη καφέ αλεπού ..." Παταγώδης αποτυχία. Εγκατέλειψα αμέσως την προσπάθεια, γιατί κατάλαβα ότι η ελληνική μετάφραση της πρότασης όχι μόνο δεν χρησιμοποιούσε όλα τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου, αλλά από τις πρώτες ήδη λέξεις επαναλαμβάνονταν οι ίδιοι φθόγγοι. 

Όταν επιτέλους απέκτησα πρόσβαση στο διαδίκτυο, έσπευσα να γκουγκλάρω το θέμα, με την κρυφή ελπίδα ότι όλο και κάποιος έλληνας θα έχει ασχοληθεί. Το μυαλό μου πήγε εξαρχής στον Νίκο Σαραντάκο, ερασιτέχνη γλωσσολόγο και συγγραφέα με πλούσιο έργο και πολύχρονη παρουσία στο διαδίκτυο (γνωστός μου από παλιά, από τις λίστες ηλεκτρονικής αλληλογραφίας της δεκαετίας του '90, όταν είχαμε ανταλλάξει μετικά πολύ ενδιαφέροντα μηνύματα για το Thesaurus Linguae Graecae και το Perseus Project). Και όπως είχα προβλέψει, όχι μόνο είχε καταπιαστεί με το ζήτημα των ελληνικών παντογραμμάτων αλλά το είχε μελετήσει εξονυχιστικά! Διαπίστωσα ότι μέχρι και η ελληνική μετάφραση του αγγλικού όρου "pangram" σε "παντόγραμμα" είναι δική του!
Στα άρθρα του λοιπόν, τόσο στο παλιό του site όσο και στο τωρινό του blog, καταγράφει πλήθος παντογραμμάτων, λιγότερο ή πειρισσότερο επιτυχημένων. Αντιγράφω μερικά:
  • Γαζίες και μυρτιές δεν θα βρω πια στο, χρυσαφί ξέφωτο
  • Ζαφείρι δέξου πάγκαλο, βαθών ψυχής το σήμα.
Και τρία αρχαία, της ελληνιστικής περιόδου:
  • Αβρός δ' εν προχοαίς κύκλωψ φθογγάζετο μύρμηξ
  • Αβραχίτων δ' ο φύλαξ θηροζυγοκαμψιμέτωπος.
  • Βέδυ, Ζαψ, χθων, πλήκτρον, Σφιγξ.
Από τον Νίκο Σαραντάκο πληροφορούμαστε επίσης ότι ένα από τα σύγχρονα και πιο επιτυχημένα ελληνικά παντογράμματα είναι αυτό του Αλέξανδρου Διαμαντίδη:

  • Ξεσκεπάζω την ψυχοφθόρο βδελυγμία.
Το συγκεκριμένο παντόγραμμα έχει αρκετά διαδοθεί τα τελευταία χρόνια και χρησιμοποιείται για τους ίδιους λόγους που χρησιμοποιείται στην αγγλική γλώσσα και η "ζωηρή καφετιά αλεπού", δηλαδή για παρουσίαση γραμματοσειρών είτε σε χειρόγραφη είτε σε ψηφιακή ή έντυπη μορφή. Ωστόσο, έχει 30 γράμματα, έξι παραπάνω από τη δυνητικά βέλτιστη επίδοση, που φυσικά δεν είναι άλλη από το 24 (ίση με το πλήθος γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου). Έτσι πολλοί μπαίνουν στον πειρασμό να βελτιώσουν αυτή την επίδοση. Πχ το παντόγραμμα "θα μπλέξω βρίζοντας φυγόδικη ψυχή" κατορθώνει να συμπεριλάβει και τα 24 ψηφία του ελληνικού αλαφαβήτου σε μια πρόταση 29 χαρακτήρων. Άλλες προσπάθειες, με στόχο το μικρότερο πλήθος γραμμάτων δεν κρίνονται τόσο εύστοχες:
  • Φθηνό μπλε βράδυ στο Γκάζι ξεψυχώ.
  • Δεν βυθίζω φριχτά γλομπ ψύξης (!)
Δοκίμασα κι εγώ, πετυχαίνοντας ένα μέτριο μάλλον αποτέλεσμα και πάντως πολύ πάνω από το στόχο των 24 γραμμάτων:
  • Ξωτικό που γάζωσε τη βδελυρά ψυχή με φθόνο
Κι ένα τελευταίο με ακόμη περισσότερα γράμματα, αλλά και πλεονάζουσα σουρρεαλιστική διάθεση:
  • Χαζός Φαέθων ξυπνά τη στρεψόδικη βδελυγμία
Και εις .. λιγότερα (γράμματα)!